Dagelijkse routine

Bewust leven

Er zijn veel dingen die we op een dag doen, die we heel vanzelfsprekend vinden en waar we nauwelijks bewust bij nadenken. Het is echter de moeite waard bij alles een keertje extra stil te staan. Niet alleen bij wat we doen, maar ook hoe en wanneer we bepaalde dingen doen. Ayurveda bestrijkt alle facetten van het leven. Dat geldt ook voor de dosha’s. De dosha’s zijn, zoals elders uitgebreid beschreven, niets anders dan kernbegrippen die een bepaalde onderliggende energie en dynamiek omschrijven of vertegenwoordigen. Zo is bijvoorbeeld een jaar of een dag in te delen in episodes die overwegend door één van de dosha’s overheerst worden. Gedurende de dag overheerst vata de tijden voor en rond zonsopgang en zonsondergang, kapha de tijden van de ochtend en de avond, en pitta de tijden van midden op de dag en middernacht.

Mediteren

Het vroege opstaan is voor de meeste mensen erg favoriet in onze samenleving. Graag slapen we – wanneer mogelijk – ‘lekker lang uit’. Toch, de Ayurveda daar een hele andere visie op: volgens Ayurveda is het goed om de dag vroeg te beginnen, mede omdat vroeg in de ochtend vata zeer prominent aanwezig is in de atmosfeer en ons bewustzijn.

Ideale ochtendroutine (Niet bedoeld om stress te veroorzaken!!!)

• Sta op vóór een uur of zes tot zeven of ga uit van het opkomen van de zon (dat kondigt het eind van de vata-tijd in de ochtend aan).
• Drink een glas warm water.
• Ga naar de wc en leeg blaas en darmen.
• Poets de tanden en schraap de tong schoon met een tongschraper.
• Gorgel met wat water of met wat olie, of kauw op een handvol sesamzaadjes.
• Masseer het gehele lichaam in met een (milde) ayurvedische kruidenolie of met (liefst biologische) sesamolie.
• Beoefen 10 – 20 minuten wat rustige lichaamsbeweging. Voor kapha-typen mag die lichaamsbeweging wat intenser zijn.
• Neem een warme of koele douche, afhankelijk van seizoen en basisconstitutie.
• Kleed je met schone en natuurlijke kleding. Je kunt daarbij kleuren kiezen die bij het seizoen en bij je constitutie passen. Ook kleuren kunnen als remedies werken!
• Gebruik eventueel natuurlijke etherische oliën die passen bij seizoen en basisconstitutie.
• Doe een rustige yoga-sessie, beginnend met een zonnegroet en gevolgd door asana’s, passend bij je basisconstitutie en met een instelling die past bij je basisconstitutie.
• Beoefen eventueel wat pranayama – ademtechnieken die tot de yogabeoefening behoren; het is goed pranayama van een ervaren yogadocent te leren.
• Sluit yoga en pranayama af met de shavasana-houding.
• Neem de tijd voor een meditatie en sluit die af met een gebed of een intentie voor de dag.
• Maak je klaar voor het ontbijt.

Bovenstaande lijst is níet bedoeld om stress te veroorzaken! Kijk er goed naar, probeer te begrijpen waarom de betreffende onderdelen erin nzijn opgenomen, en probeer op een ontspannen manier zoveel mogelijk van de onderdelen in je eigen routine te integreren. Neem de aangegeven ‘ideale routine’ niet te absoluut en niet te rigoureus! De ideale ochtendroutine bestaat dus niet, tenzij die routine werkt voor jou in jouw omstandigheden en in jouw specifieke omgeving.

De vata dosha staat voor beweging en het is goed van die energie gebruik te maken om de dag goed te beginnen. Bovendien helpt de bewegende energie van vata bij het elimineren van alle afvalstoffen die ’s ochtends het lichaam uit moeten. Weer een andere reden is dat volgens ayurveda mediteren (minimaal 10 – 20 minuten) een belangrijk deel van de ochtendroutine uitmaakt, en vroeg in de ochtend is het energetisch gezien de beste tijd om dat te doen. Verder is het ook bijna een praktische noodzaak ofwel een zaak van tijdmanagement om vroeg op te staan, want Ayurveda heeft nogal wat zaken op het programma staan voor een goede ochtendroutine.

Routine voor de rest van de dag

Richtlijnen

Voor de rest van de dag ziet de routine er voor de meeste mensen heel verschillend uit, afhankelijk van werk of andere bezigheden, de plaats daarvan, vakantieperioden, enzovoorts. Toch zijn er vanuit Ayurvedisch perspectief nog wel een paar richtlijnen te geven die voor iedereen van nut zijn. Hieronder volgt een kort overzicht van dergelijke richtlijnen m.b.t. een dagelijkse routine (we sluiten aan bij het ontbijt van de eerder gegeven vroege ochtendroutine).

Latere ochtendroutine en middag

• Licht ontbijt (afhankelijk van dosha natuurlijk).
• Werk of studie.
• Middagroutine
• Warme (hoofd-)maaltijd – rond 12 tot 1 uur ’s middags, met alle zes smaken.
• Een korte pauze na het eten, gevolgd door een wandelingetje.
• Meer werk en studie, langzamerhand overgaand in de meer lichte en ontspannende aspecten daarvan.
• Na het werk of aan het einde van de werkdag, enige ontspannende oefeningen/lichaamsbeweging; indien mogelijk een paar Yoga-houdingen (Asana’s) en ademhalingstechnieken (Pranayama).
• Een korte meditatie.

Avondroutine

• Een lichte, makkelijk verteerbare maaltijd rond 6 tot 7 uur ’s avonds.
• Korte pauze na het eten, gevolgd door een wandelingetje.
• Aangename en ontspannende activiteiten.
• Indien van toepassing: seksuele activiteit voor het slapen gaan.
• Uiterlijk rond 10 tot 11 uur ’s avonds naar bed en gaan slapen.
• Rusten of slapen gedurende de dag

Overgewicht

Rijke mensen

Ayurveda verwijst al in de oude klassieke werken naar aandoeningen die te maken hebben met een teveel aan lichaamsgewicht, en ook naar reiniging van darmen en weefsels om overgewicht te behandelen en het lichaam schoon te maken van onverteerde of slecht verteerde substanties. Sthaulya, ofwel ernstig overgewicht, werd gezien als een zeldzame aandoening, behorend tot de groep van rijke mensen die door hun leefstijl van veel eten en weinig bewegen eenvoudig weg teveel vet verzamelden in hun lichaam. Blijkbaar behoren we vandaag de dag, in het moderne westen, allemaal tot die zogenaamde groep van ‘rijke mensen’…

De oorzaken van overgewicht dienen te worden gezocht in de hoeveelheid en het soort eten, alsmede in de (afwijkende) aard van iemands metabolisme. In het laatste geval verwijst Ayurveda naar manda agni – ofwel een langzaam metabolisme, met name wat betreft het vetweefsel, maar meestal al beginnend in het spijsverteringskanaal. Voor ‘modern’ overgewicht dient ook te worden gekeken naar oorzaken als stress, gejaagdheid, angst, gebrek aan geborgenheid, en andere factoren die het zenuwstelsel overmatig belasten.