De longen en de hoge of oppervlakkige ademhaling
Ademhaling en de Longen | We zijn ons nauwelijks bewust van onze longen totdat we er last van gaan krijgen. Als de adem ons wordt ontnomen weten we dat we een bijzonder mechaniek in ons hebben wat ons iedere dag weer van lucht voorziet. Merkwaardig genoeg denken we dat wanneer iets ‘adembenemend’ is of als ons de lucht wordt ontnomen, het van buitenaf komt, en we ons afvragen: wat gebeurt er toch met ons wanneer die kostbare adem stokt?
De functie van de longen
Het hart pompt zuurstof naar de longen, daar wordt zuurstof afgestaan aan het bloed en wordt de afvoer geregeld van het afvalproduct kooldioxide. Dit verdwijnt vervolgens naar de longblaasjes en wordt via de neus uitgeademd. Dit proces vindt onbewust plaats vanuit het ademhalingscentrum wat zich aan het onderste deel van de hersenen bevindt. Door de elasticiteit van de longen wordt de lucht naar buiten gedreven. Een proces dat zich bijna automatisch voltrekt, maar wat wij wel kunnen beïnvloeden, want wij kunnen zelfs onze adem even inhouden. Dit in tegenstelling tot het hart, wat wij niet even kunnen stilzetten.
Klachten van de longen
Als er klachten ontstaan vertonen zich de volgende symptomen: hoesten, kortademigheid, pijn op de borst, wheezing (fluitende ademhaling), stridor (gierende ademhaling), haemoptoe (bloed ophoesten), cyanose (blauw zien) en ademhalingsinsufficiëntie. Op deze klachten wordt nu niet nader ingegaan. Een hoge of oppervlakkige ademhaling lijkt geen punt van aandacht te zijn in de reguliere geneeskunde maar is dat wel voor de Ayurvedische geneeskunde. In de Ayurveda praktijk komen we cliënten tegen die een ‘ slechte ademhaling’ hebben. Met een slechte ademhaling bedoelen we een oppervlakkige of hoge ademhaling. Vaak is men zich dat niet bewust. Bij een hoge of oppervlakkige ademhaling merk je dat aan:
- Het stemgeluid is zacht.
- Men is sneller moe en heeft weinig energie.
- Je kunt er moe van worden als je langdurig naar zo iemand luistert.
- Als je probeert mee te ademen op het ritme en niveau van die cliënt kom je adem tekort of je hebt te behoefte om eens diep door te ademen.
Nadere verkenning van dit probleem
Ogenschijnlijk is er niet zo veel aan de hand met een hoge of oppervlakkige ademhaling. Vanuit de Ayurveda redeneren we dat wanneer zich een verstoring voordoet en dat gedurende een langere tijd aanhoudt, deze gevolgen gaat hebben voor andere lichaamsorganen. Het betreft hier de prana vaha srota’s die hun oorsprong hebben in het hart. We weten dat de ademhaling in de kringloop van zuurstofvoorziening plaatsvindt en wanneer de kwaliteit en kwantiteit hiervan onvoldoende zijn, dat een effect heeft op de andere srota’s.
Wat kan zich voordoen:
- Door de oppervlakkige ademhaling komt er onvoldoende zuurstof in het bloed wat vermoeidheid en duizelingen kan veroorzaken.
- Wanneer de ademhaling niet het bekkengebied bereikt ontstaan daar diverse klachten als: stijve onderrug, koude bovenbenen, onvoldoende spijsvertering, koude handen en voeten.
- Het niet aanwezig zijn in het bekkengebied, doordat daar geen ademhaling/ aandacht komt, veroorzaakt een verhoogde Vata, wat onrust en onzekerheid kan veroorzaken. De aandacht blijft in dergelijke gevallen voornamelijk in het hoofd en borstgebied.
- Veel kwalen die veroorzaakt worden door stress hebben betrekking op een hoge en oppervlakkige ademhaling.
- Hyperventilatie en duizelingen zijn typische gevolgen van een oppervlakkige ademhaling.
Wat kan de basis zijn van deze problemen
Het niet kunnen of durven doorademen zullen we hier nader onderzoeken. Eerst moeten we fysieke oorzaken uitsluiten zoals ontstekingen, chronische ademhalingsproblemen of andere klachten aan de longen en hart. Als er fysiek geen aanleiding is kunnen we over gaan tot de techniek van de ademhaling en de reden waarom deze hapert. In veel gevallen is er een angst voor het volledig in- en uitademen. De adem wordt als het ware ingehouden. Ook kan het zich voordoen dat iemand door onrust en stress zich geen tijd gunt om goed door te ademen. Alles moet snel, snel dus ook de ademhaling, alhoewel dit laatste niet zo bewust gebeurt.. De basis van deze problemen ligt in het niet bewust in het hier en nu kunnen of durven zijn. Tobben en piekeren, een aangelegenheid die zich in het hoofd afspeelt, vragen veel energie waardoor er geen ontspanning kan ontstaan en het doorademen erbij inschiet.
Wat kunnen we hier aan doen
De Ayurveda past hier ademhalingstechnieken toe als ‘Pranayama.’ Prana betekent levensenergie en komt van het werkwoord ademen, inademen, blazen. Prana betekent ook adem, ademhaling, levensadem, levenskracht, levensenergie, kosmische energie. In het woord Pranayama zit het woord ‘yam’ wat betekent uitbreiden, uitstrekken, verlengen, en als tweede betekenis tegenhouden, vasthouden, stoppen. Pranayama verwijst zo naar het verlengen en stoppen van de ademhaling, naar uitbreiding en de beheersing. Het is het laten ontplooien van de levensenergie door middel van ademoefeningen. Wij kunnen onszelf en anderen een grote dienst bewijzen door Pranayama oefeningen te leren. Het is een onmisbaar onderdeel van de Ayurvedische geneeskunde. Mits goed aangeleerd heeft Pranayama niet alleen technieken voor een kwalitatief goede ademhaling maar geeft ook inzicht in onze leefwijze. Door deze oefeningen leer je vanzelf rustig te worden en je te concentreren op het hier en nu van je adem en je aanwezigheid. Pranayama kan los geoefend worden maar kan ook als onderdeel van yoga beoefening toegepast worden en/ of als onderdeel van meditatie.
Auteur: Mw. Carla Van Dijk (Ayurveda Actueel November 2008)
